9:6 صبح چهارشنبه 88/1/19

رجعت4

نویسنده: عاطفه

دو حدیث نبوى

در کتب حدیثى ملسمین از پیامبر گرامى اسلام چنین روایت شده که امت اسلامى با امتهاى پیشین همگونى تام دارد و حوادث چشمگیرى که در میان آن امم روى داده در این امت نیز به وقوع خواهد پیوست. این روایت به الفاظ گوناگون نقل شده و مورد تأیید همه محدثان و عالمان اسلامى مى‏باشد که براى نمونه سه مورد از آنها را مى‏آوریم:

1- روایت ابوسعید خدرى:

عن ابى سعید الخدرى: ان رسول الله «ص» قال: لتتبعن سنن من کان قبلکم شبراً بشبر و ذراعاً بذراع، حتى لود خلوا جحرضب لتبعتموهم. قلنا یا رسول الله الیهود و النصارى؟ قال: فمن ؟70

ابو سعید خدرى گوید که رسول خدا فرمودند:

هر آینه شما از روش پیشینیان خود، وجب به وجب و ذراع به ذراع پیروى خواهید کرد؛ تا بدانجا که اگر آنان در لانه سوسمارى وارد شده باشند، شما نیز مرتکب این کار مى‏شوید. گفتیم: اى رسول خدا آیا مراد شما یهود و نصارى هستند؟ فرمود: پس چه کسى را مى‏گویم؟

2- حدیث ابو هریره:

عن ابى هریرة ان رسول الله (ص) قال: لا تقوم الساعة حتى تا خذ امتى باخذالقرون قبلها شبراً بشبر و ذراعاً بذراع! فقیل یا رسول الله! کفارس والروم؟ فقال: و من الناس الا اولئک؟71

ابو هریره از رسول مکرم چنین نقل مى‏کند:

رستاخیز بپا نخواهد شد، مگر اینکه امت من راه و روشن نسلهاى گذشته راوجب به وجب و ذراع به ذراع پیش گیرند. به حضرتش عرض شد: مانند فارسیان و رومیان؟ فرمود: مگر مردم جز اینهایند.

3- روایت شیخ صدوق:

قال رسول الله صلى الله علیه و آله: کلّ ما کان فى الامم السالفة فانه یکون فى هذه الامة مثله، حذو النعل بالنعل و القدة بالقدة. 72

پیامبر گرامى فرمودند: همه حوادث امم پیشین، بدون کمترین تفاوت و کوچکترین تغییر در این امت روى خواهد داد.

کثرت نقل این حدیث در مجامیع حدیثى سنى و شیعى تردید در صحت آن برجاى نمى‏گذارد و قطعاً پیام آور بزرگ اسلام براى امت خود چنین مطلبى را فرموده‏اند. بنابراین امت اسلامى با تمام رویدادهاى امم پیشین روبرو خواهد شد و حوادث مربوط به آنان بدون کم وکاست در میان این امت به وقوع خواهد پیوست .

اینک مى‏گوئیم: آیات قرآنى و اخبار و گزارشات تاریخى از وقوع رجعت در امتهاى پیشین خبر مى‏دهند و ما نیز موارد چندى از این حوادث را نقل کردیم، لذا باید چنین حوادثى در امت رسول گرامى اسلام رخ دهد. قائلین به رجعت نیز بیش از این ادعائى ندارند بر اساس همین حدیث مسلم و با تکیه بر وقوع بازگشت به دنیا در گذشته، معتقد به اصل رجعت در زمانى پیش از بر پائى قیامت و همزمان با ظهور موعود اسلام، حضرت ولى عصر (ع) شده‏اند:

به همین دلیل مى‏بینیم که چون مأمون عباسى از هشتمین پیشواى شیعه حضرت امام رضا (ع) درباره رجعت و دلیل آن سؤال مى‏کند، امام مى‏فرمایند:

انهالحق قد کانت فى الامم السالفة و نطق بها القرآن، و قد قال رسول الله (ص): یکون فى هذه الامة کل ما کان فى الامم السالفة حذو النعل بالنعل والقذة بالقذة.73

همانا رجعت حق است‏و در امم پیشین روى داده قرآن نیز از وقوع آن خبر مى‏دهد، و حال آنکه رسول خدا فرمودند: در میان این امت همه رویدادهاى امتهاى پیشین بدون کم و کاست و با کمترین تفاوت به وقوع مى‏پیوندد.

یادآورى این نکته نیز ضرورى است که حدیث فوق الذکر در مقام بیان قانونى عام و فراگیر بوده و با استفاده به آن مى‏توان بر وقوع حوادثى مشابه با رویدادهاى مربوط به امم پیشین استدلال کرد. مگر آنکه نسبت به حادثه خاصى دلیل قطعى بر عدم مشابهت این امت با امتهاى گذشته در دست باشد، مثلاً در امتهاى گذشته، عذابهاى جمعى و گروهى (مانند مسخ) 74 به وقوع پیوسته و قرآن شریف برخى از این عذابها را گزارش نموده است. اما بنا به تصریح قرآن، در پرتو وجود پیامبر گرامى در میان امت اسلامى و نیز به برکت استغفار در پیشگاه خدا، اینگونه عذابها از این امت برداشته شده است .

امیرمؤمنان - صلوات الله علیه، این نکته قرآنى را چنین بیان کرده‏اند:

«در زمین، دو نگاهدارنده از عذاب خدا وجود داشت. اینک یکى ازآندو برداشته شده و بر شماست که به دیگرى تمسک جوئید. اما آنکه برداشته شد، وجود مقدس پیامیر خدا (ص) بود. و اما آنکه بر جاى مانده، استغفار است. خدا در قرآن مى‏فرماید: «و ما کان الله لیعذبهم وانت فیهم و ما کان الله معذبهم و هم یستغفرون».75

بنابراین قانون یاد شده - جز در مواردى که دلیل قطعى بر تخصیص آن داریم، بر قوت و استوارى خود باقى است. و از آنجا که بازگشت به دنیا در امتهاى گذشته روى داده و در این امت نیز هیچ دلیلى بر نفى آن نداریم، با استناد به این قانون مى‏توانیم اصل رجعت را اثبات کنیم، گذشته از اینکه دلائل و شواهدى نیز بر قطعى بودن آن در دست مى‏باشد.

در پایان باز یادآور مى‏شویم: این حدیث که اصحاب صحاح و سنن آن را ازرسول گرامى (ص) نقل نموده‏اند، یک اصل کلى است و مفاد آن تکرار تاریخ با ریز و درشت خود نیست، و هرگز نباید به حکم این حدیث، درانتظار تکرار مجموع حوادثى که در امتهاى گذشته رخ داده است، باشیم. بلکه مقصود حوادث کلى است که با متن تشریع و خود اسلام تماس نزدیکى دارد. از این جهت باید گفت: آنگاه که رسول گرامى این سخن کلى را فرموده، قرائنى در خود مجلس سخن وجود داشته که آن را ازجهاتى (مانند حوادث زیر و یا حوادث عذاب و امثال آن) محدود مى‏کرده است .

دلیل وجود رجعت در امت اسلامى

مکتب تشیع براساس پیروى از قرآن و خاندان رسالت، استوار است، و شیعیان معتقدند که در شناخت و دریافت معارف اسلامى باید به این دو گوهر گرانبها چنگ زد و ازپرتو انوار درخشان این دو منبع پرفیض بهره برد. شیعه این اعتقاد را نه از پیش خود ساخته، بلکه بنیانگزار آئین اسلام و آورنده شریعت مطهر، یعنى رسول گرامى (ص)، در سخنان گهربار خود پیوسته بر آن تأکید ورزیده و ضرورت پایبندى به رهنمودهاى قرآن و عترت خویش را یادآور شده است .

در حدیث معروف ثقلین بر این نکته به روشنى تصریح شده، آنجا که مى‏فرماید:

انى تارک فیکم ثقلین ما ان تمسکتم به لن تضلوا بعدى. احدهما اعظم من الاخر: کتاب الله حبل ممدود من السماء الى الارض ؛ و عترتى اهل بیتى. و لن یتفرقا حتى یردا على الحوض. فانظروا کیف تخلفونى فیهما. 76

من در میان شما چیزى را برجاى مى‏گذارم که اگر بدان چنگ زنید، پس از من هرگز گمراه نخواهید شد. یکى از ایندو از دیگرى بزرگتر است: کتاب خدا، ریسمانى کشیده از آسمان به سوى زمین؛ و عترت من که اهل بیت من هستند. ایندو به هیچ روى از یکدیگر جدا نمى‏شوند تا در کنار حوض (کوثر) بر من وارد شوند، پس بنگرید که در باره ایندو و براى من چگونه جانشینى خواهید بود .

محدثان بزرگ مسلمان، اعم از شیعه و سنى، این سخن پیشواى گرانقدر اسلام را نقل کرده و در کتب معتبر حدیثى صحت و قطعیت صدور آن را تأیید نموده‏اند، بگونه‏اى که تردیدى در تواتر آن وجود ندارد. 77

قابل توجه آنکه حدیث یاد شده فقط یکبار از لسان مقدس شارع شنیده نشده، بلکه آن حضرت لااقل در چهار مورد این جمله را بیان داشته‏اند که عبارتنداز: 1- روز عرفه هنگامى که سوار بر شتر بودند، 2- در مسجد خیف، 3- در روز غدیر به هنگام بازگشت ازحجة الوداع، 4- روز رحلت در آخرین خطابه‏اى که بر فراز منبر ایراد فرمودند. از اینرو مى‏بینیم که بیش از 30 تن از صحابه رسول الله (ص) آن روایت کرده و قریب به سیصد تن ازبزرگان اهل سنت به نقل و ثبت آن همت گمارده‏اند.

بنابراین تنها راه صحیح آگاهى از حقایق و معارف دینى و تنها طریق نجات ازگمراهى و سرگردانى، دل در گروه قرآن و عترت داشتن است و بس. ایندو هستند که مبین راه رستگارى بوده ابعاد گوناگون دیانت را مى‏شناسانند، و باورهاى اعتقادى، فروع فقهى، رویدادهاى تاریخى مربوط به امم گذشته، پایان کار جهان، سراى دیگر و ویژگیهاى آن، دستورات اخلاقى و سایر مسائل اسلامى را بدون خطا و اشتباه بازگو مى‏کنند و بر امت رسول خاتم است که لحظه‏اى از ایندو گوهر جدا نشود و هیچگاه بر آندوپیشى نجوید. و راستى را که سزاوار است شمارى چند از عالمان و محققان فرق اسلامى گردهم آیند و پیرامون چگونگى بکارگیرى این دستور العمل صریح به بحث و گفتگو نشسته نتایج آن را در اختیار امت اسلامى قرار دهند، تا آنان از این رهگذر به ثمرات ارزنده‏اى دست یابند.

در هر صورت، شیعه بر خود فرض مى‏داند که هیچگاه عقیده‏اى بر خلاف بیانات این دو رکن استوار را نپذیرد و هرگاه ایندو آموزگار صدیق نکته‏اى را بیان کردند، بدان ایمان آورد.

حال سخن در این است که روایات بى شمارى از دودمان پاک پیامبر بزرگ اسلام (ص) در دست است، که دلالت بر وقع رجعت مى‏کند. در این روایات تصریح شده است که بازگشت گروهى از مؤمنان و شمارى از کافران و گناهکاران به دنیا مقارن ظهور امام منتظر (عج) و پیش از رستاخیز، امر قطعى و مسلم است. در فرازهاى پیشین سخنى از علامه مجلسى نقل شده که شمار روایات مربوط به رجعت را نزدیک به دویست حدیث معرفى کرده و معتقد به تواتر آنها شده است. همچنانکه شیخ حر عاملى نیز مدعى تواتر معنوى احادیث پیرامون رجعت گردیده است. 78

این دو دانشمند بزرگ هر یک در کتابى مستقل به نقل اخبار وارده درباره رجعت پرداخته‏اند، که برخى از آنها را براى نمونه از کتاب شریف «بحارالانوار» مى‏آوریم .

1- امام صادق (ع) درباره رجعت کنندگان مى‏فرماید:

ان الرجعة لیست بعامة، و هى خاصة، لا یرجع الا من محض الایمان محضاً او محض الشرک محضاً 79.

پدیده رجعت همگانى نیست، بلکه به جمعى محدود اختصاص دارد. و جز مؤمنان راستین و مشرکان فرو رفته در منجلاب کفر و شرک، هیچکس به دنیا باز نمى‏گردد.

2- امام باقر (ع) در بیان رجعت از نظر قرآن و نفى نظریه مخالفان و منکران این عقیده به آیه 83 نمل استناد کرده و مى‏فرماید:

اما یقرؤون القرآن: «و یوم نحشر من کل امة فوجا»؟ 80

آیا اینان قرآن را نخوانده‏اند که مى‏فرماید: «آن روز که از هر امتى، دسته‏اى را فراهم مى‏آوریم» ؟

3- امام ششم در همگونى و مشابهت رجعت با ظهور حضرت مهدى (ع) و رستاخیز مى‏فرماید:

ایام الله ثلاثة: یوم القائم (ع) و یو الکرة و یوم القیامة 81

روزهاى خدایى سه تایند: روز قبام امام عصر (ع)، روز رجعت و روز رستاخیز.

4- و از هم ایشان در بیان اهمیت اعتقاد به رجعت نقل شده است:

لیس منا من لم یومن بکرتنا82

هر کس بازگشت دوباره ما را به دنیا باور نکند، از ما نیست .

5- و نیز یکى از ویژگیهاى انسان مؤمن را اعتقاد به رجعت معرفى کرده‏اند. شیخ صدوق در کتاب صفات الشیعه از امام صادق (ع) روایت مى‏کند:

من اقر بسبعة اشیاء فهو مؤمن. و ذکر منها الایمان بالرجعة.83

هر کس به هفت موضوع اقرار کند، مؤمن است. یکى از آنها رجعت مى‏باشد.

بدیهى است که اینگونه روایات با توجه به حدیث روشنگر «ثقلین» تردیدى در صحت اعتقاد به رجعت و وقوع حتمى آن برجاى نمى‏گذارد. و راستى آیا شگفت‏آور نیست که شمارى از بزرگان محدثان شیعه تنها به جرم اعتقاد به رجعت، مورد جرح و طرد قرار گیرند و احادیث بیشمارى که از عترت نبوى آموخته‏اند، در کتب حدیثى نقل نشود!

دامن سخن را برچینیم و پیش از پرداختن به پرسشها و پاسخها، چکیده این گفتار را بازگو کنیم:

1- «رجعت» به معنى بازگشت گروهى از مؤمنان و شمارى ازکافران و تبهکاران به دنیاست. و این بازگشت مقارن قیام جهانى امام عصر (عج) و قبل از برپائى رستاخیز به وقوع مى‏پیوندد.

2- رجعت، امرى است ممکن و هیچگونه امتناع عقلى ندارد.

3- قرآن بر درستى اعتقاد به رجعت گواهى مى‏دهد و نمونه‏هایى از بازگشت به دنیا در امتهاى پیشین را گزارش مى‏کند.

4- رجعت از عقاید مسلم شیعه بوده و احادیث بسیارى در این زمینه از دودمان پاک رسالت رسیده است .

پرسشها و پاسخهاى پیرامون رجعت

گروهى از کسانى که مسأله رجعت را در کتب خود بررسى کرده‏اند اشکالات چندى بر این عقیده وارد آورده‏اند که موجب دودلى و تردید ایشان و جمعى دیگر شده است. برخى از این اشکالات بین رجعت و معاد جسمانى مشترک است و طبعاً کسانى که به پیروى از قرآن، معاد جسمانى را باور دارند این اشکالات را بهمان نحوى که در معاد جسمانى بررسى مى‏کنند، پاسخ خواهند داد. و ما در اینجا فقط سؤالات و ایراداتى را متذکر مى‏شویم که از خصوصیات خود رجعت است. اینک بیان این دسته از اشکالات:

نظر شما ()

لیست کل یادداشت های این وبلاگ

پدر سنگدل
اصلاح نفس، رمز موفقیّت در زندگى
لذت دنبال نون دویدن!
ارزش و ثواب آیة الکرسى
کوچه عاشقی
سنگ درمانی
گل
محمد مصدق
محمد بلخی
چهارشنبه سوری
[عناوین آرشیوشده]